EN
PL
Gojenie się ran to mechanizm obronny organizmów żywych, który umożliwia odtworzenie ciągości tkanek po ich uszkodzeniu.
W przypadku uszkodzenia skóry, organizm ludzki, zastępuje ją tkanka łączną, która jedynie nieznacznie dopasowuje się do otaczającej tkanki i w niewielkim stopniu pełni funkcję pierwotnych komórek. Podczas prawidłowego procesu dojrzewania i przebudowy blizny dochodzi do jednoczesnej degradacji i produkcji kolagenu. Zaburzenie tego procesu prowadzi do powstawania blizn przerosłych i keloidów.
W keloidach wytwarzanie kolagenu jest około 20-krotnie większe, a w bliznach przerosłych około 3-krotnie większe niż w prawidłowej tkance. Czynnikiem ryzyka keloidów jest przede wszystkim predyspozycja genetyczna, powstają one 15-krotnie częściej u osób o ciemnej karnacji. Blizny przerosłe stanowią efekt wzmożonej reakcji tkanki łącznej na uraz, stan zapalny, zabieg chirurgiczny i oparzenie. W leczeniu blizn przerosłych i keloidów najważaniejsza jest profilaktyka, czyli po prostu unikanie ran. Wszelkie rany chirurgiczne należy zamykać z jak najmniejszym napięciem, a wszelkie cięcia chirurgiczne prowadzi się wzdłuż fałdów skóry. Wykorzystywanie ucisku w leczeniu blizn przerosłych i keloidów jest od dawna stosowaną metodą. Stosuje się ją zaraz po wynaskórkowaniu blizny i polega na stosowaniu ucisku ok. 8-24 godzin/dobę przez 6 m-cy. Inną metodą w przypadku blizn przerosłych czy keloidów jest podawanie glikokortkosteroidów w postaci iniekcji. Podaje się je raz na 3-6 tygodni aż do uzyskania poprawy. Leki te podane śródskórnie hamują proliferację fibroblastów, syntezę kolagenu i glikozaminoglikanów.
Do korekty blizn przerosłych używa się też laserów CO2 czy Erbowo-Yagowych.
Wsród pacjentów są również bardzo popularne maści, żele, kremy czy plastry silikonowe. Może wynika to z faktu, iż dostępne są bez recepty. Badania dotyczące skuteczności preparatów silikonowych w leczeniu blizn są nieliczne i na małych próbach, stąd trudno jednoznacznie uznać tę metodę za skuteczną czy skuteczniejszą od innych. Z uwagi jednak na dużą dostępność oraz brak działań niepożądanych można uznać stosowanie tego typu preparatów za zalecane, szczególnie w profilaktyce blizn przerosłych czy keloidów.
Stosuje się je tuż po zagojeniu się rany (na etapie blizny niedojrzałej) wmasowując preparat kolistymi ruchami w okolicę blizny. Masaż miejsca tworzenia się blizny i jego okolic wpływa pozytywnie na kształtowanie się blizny, dlatego konsystencja żelu jest w tym przypadku wygodniejsza w stosowaniu. Leczenie blizn polega również na ich ochronie przed czynnikami zewnętrznymi w trakcie ich tworzenia i nawet do roku po ich powstaniu, dlatego należy unikać promieni UV, chronić bliznę przed słońcem, zakrywać ją i stosować kremy blokujące działanie promieni ultrafioletowych. Wystawione na działanie słońca blizny mogą ulec przebarwieniu. Należy też chronić bliznę przed podrażnieniami mechanicznymi. Świeże blizny są wrażliwe na dotyk, dlatego stosowanie specjalnych plastrów na blizny pozwala chronić bliznę przed otarciami przez ubranie czy pościel w nocy. Dodatkowo zawarte w plastrach składniki aktywne są uwalniane stopniowo w trakcie całego czasu kontaktu ze skórą i wpływają pozytywnie na proces kształtowania się blizny.
Na aptecznych półkach mamy szeroki wybór preparatów na blizny:
Nowością jest np. Sutricon® UV Protect SPF 35 – silikonowy żel do pielęgnacji blizn wzbogacony o filtr przeciwsłoneczny. Przeznaczony jest do stosowania na blizny znajdujące się w narażonych na ekspozycję słoneczną partiach ciała (twarz, szyja, ręce). Żel pozostawia efekt matowego wykończenia, co jest szczególnie ważne w okolicach twarzy.
Aby osiągnąć zadowalające efekty, żele silikonowe na blizny należy stosować regularnie i postępować zgodnie z instrukcją użycia. Długość stosowania jest indywidulana i zależy od wielu czynników, m.in. wieku i rodzaju blizny oraz uwarunkowań genetycznych. W przypadku starszych blizn (nawet kilkuletnich) na efekty należy poczekać dłużej, nawet do 6 miesięcy, natomiast w przypadku świeżych blizn żele stosuje się do 3 m-cy.